Patrias dun apátrida

Onte celebrouse o día da Patria. Grandes desfiles militares, a lexión, os tanques e os misiles, grandes discursos, aplausos, e sobre todo, as bandeiras. As bandeiras non poden faltar nun día coma este. Persoalmente, respecto ó da identidade, coido que existe demasiada xente de ideoloxías variadas por tratar de encadrarnos identitariamente nun lugar determinado. Dan demasiadas explicacións de porque sí ou porque non, si esta ou a outra bandeira, e quérenme explicar porque eu son o que son. Particularmente, non preciso que ninguén me diga que son lucense, ou do barrio da Milagrosa, ou galego, que tamén, ou español, que tamén. Non porque eu o elixise senón por razóns obvias do azar e da especie humana. Tampouco preciso que me digan como teño que sentir ou actuar. Pero falemos de Galicia e de España. Por suposto que é obvio que toda a riqueza idiomática, cultural, natural, o legado da tradición, o feito de poder compartir estos elementos cos demais é algo importante e valioso. É a nosa vida. Pero de ahí a querer facer distincións ou exaltacións exaltadas de que o meu é mellor ou mais importante, pois non. O noso é o que é. Comparto o gusto polo meu idioma, o galego e pola cultura, pola tradición, pola terra onde nacín e onde vivo, e non sabería dicir se igual ou a ratos, ou mais, todo o legado cultural español, o castelán...en fin. O que trato de dicir é que coido que os nacionalismos, o galego ou español, ou o de Botswana, están ben na medida en que non traten de impoñerse como mellores ou dotados dunha peculiaridade única. Eu non teño patria. Polo menos as patrias que nestes días me queren facer sentir. En todo caso, a miña patria son as amizades, as persoas ás que quero, os cidadáns e cidadás cos que teño que convivir, a música, os libros(o diálogo cos mortos a través do rego da escritura, que dixo Emilio Lledó), e para iso, teño que dicir que as fronteiras desta patria imaxinaria miña, ás veces rómpense ou modifícanse, porque a nosa vida está en constante cambio, e os elementos que entran e saen da miña vida determinan a natureza desta patria que trato de definir. Por isto e sobre todo, en contraposición ás proclamas estúpidas, baleiras de contido e significado que mais que nada, emiten os líderes da dereita, quixera decrararme apátrida por un día. Así que hoxe eu propoñería que se celébrase o Día dos Apátridas, porque ningún paiaso cunha bandeira detrás me ten que dicir o que é e non é importante e patriótico. Nese xogo eu tiro o taboleiro.

Quero que se defenda o galego, e ista é a miña humilde ferramenta, quero que se defenda a nosa cultura, a galega, porque está discriminada respecto á española, pero son partícipe tamén de España, isto é innegable, entón non quero andar todo o día discriminando entre uns e outros. Pero o da dereita, que eu asocio ó termo conservador, antóxaseme insoportable, e relaciónoo á comodidade no estatismo, na non discusión, no feito de non cuestionarse ou revisar as conviccións porque moita xente vive mais cómoda neste contexto, e asócioo a ignorancia en definitiva, e non o digo coma algo despectivo, senón á ignorancia como falta de ilustración, de lectura, de pensamento, de comunicación. Negalo é absurdo. E en ignorar que si hoxe levamos un determinado nivel de vida, que temos que saber en todo momento que é en detrimento de outros: dos marxinais, dos parias, dos que pasan fame e frío, dos que cada día non poden pensar en nada mais que en sair adiante, e é ese o gran problema das vidas de moita xente, non a patria, que por sí soa, non significa absolutamente nada. Mentira. Séneca dicía que as terras frotaban enriba da auga, e que eran as augas revoltas do mar, as que provocaban os terremotos e que as terras se rompesen. Séneca estaba errado neste punto, como a dereita deste país e de moitos outros, a terra non se rompe nin se separa. Só a separan os que promoven a diferencia, a exaltación de elementos baleiros, a diferencia en vez dos lazos comúns. E agora quero rematar cunhas verbas de Eduardo Haro Tecglen, do seu artículo, Querer Ser Hitler, que me parecen altamente ilustrativas do tema que nos ocupa: "...Querer ser Hitler es caer en la trampa de la salvación de la patria: con ella, la religión, la tradición peculiar (la historia de los poderosos), la familia... Cuando oigo clamar porque se pierden esos valores, temo que alguien quiera ser Hitler. O Franco. Y salvarnos. Por favor, no; no merece la pena, y el poder será siempre para los mismos. Para el acero del Ruhr o la industria de Alsacia."

PD: Cancións para hoxe: "Avería y redención" Quique González

" Ay Calixto" Joaquín Sabina

Albert Plá (tratado de irreverencia)

Onte a noite celebrábanse case que simultáneamente dous concertos na Praza de Ramón Ferreiro e na de Santa María. Dúas propostas diametralmente distintas tanto nos contidos coma nas formas, si ben baixo o carácter musical como denominador común e único, coido. Na Praza de Ramón Ferreiro actuou El Sueño de Morfeo, grupo liderado por unha rapaza que pasa por ser a "chavala" do Fernando Alonso, dicíase nos corriños. Demostrou ser mais que iso. Grande voz, gran posta en escea, bos músicos, en fin...certamente, un grupo pop de éxito, mais sen pretensións e dixeribles para o público en xeral. Cumpriron. Non minto, non gosto da súa música e coido que poderiámolos cambiar por "La oreja de Van Gogh", "Ella baila sola", "El canto del loco", ou "Andy y Lucas", ou "Los mundos de Yupi", ou os misteriosamente desaparecidos "Upa Dance", e aquí non tería acontecido nada. Houbéranse reunido oito mil persoas de igual modo.

Imaxino a grande lexión de potenciais pilotos de fórmula1 residentes na nosa provincia, cos seus coches marelos e negros aparcados perto do concerto, facendo os ruídos dos motores do seu coche namentres babexaban ollando á chavalita do cabrón do Alonso. "Qué boa está, tío" e o outro contesta: "Está boísima, tío." O terceiro di: "Buáh". E logo non din nada mais. Voltan a facer ruídos de motor e imaxinan que a estrada nacional de Portomarín é o circuito de Interlagos.

A proposta vibrante, baixo o meu punto de vista, levouse a cabo na Praza de Santa María (de nuestro Señor) e estou seguro que os oídos pitáronlle ó voso señor bispo de Lugho.
Albert Plá.

Albert Plá. Repito.

Apareceu en escea cunha sorte de túnica e unha chaqueta destrozada, despeinado, coa mirada desafiante, e cun velló sofá feito xiróns por todo atrezzo, na compaña dunha muller que facía os coros e ventos, un baixo, batería e un excelente guitarrista framenco, que se marcou un só estelar nun dos interludios do concerto, deixando boquiabertos e ardendo ós alí presentes. Bravo. Pero falemos do concerto. O artista catalán, baixo o seu vulnerable físico esconde un volcán en erupción. Comezou tranquilo pero pronto brotaron os ritmos vibrantes de ska,reggae, rumba catalana cunhas letras incendiarias. Irreverentes. Definitivas. Coido que non deixou moitos temas escabrosos sen tocar. Dende o varón abandoado pola súa noiva que se vai cun negro, ata o hipotético incendio dos Estados Unidos por parte dun cigarro mal apagado, letras sobre as prisións, sobre a monarquía, inxustiza...todo elo tinguido dun toque surrealista, canalla, de rimas orixinais e humorísticas e, mais que nada, coa posta en escea dun artista difícilmente catalogable, abandoado á lucidez do momento, voando coa súa imaxinación coma se estivese no salón da súa casa, provocador, e sempre sen abandoar esa delgada e case que imperceptible liña que separa a denuncia e a provocación intelixente do patetismo. Engadamos que fixo unha versión memorable do Walk on the wild side de Lou Reed, e xa temos a guinda. Baixo o meu humilde entender, un espectáculo altamente recomendable, sen ser eu un entendido da obra de Albert Plá. Un concerto ó que se podía ir a bailar, sí, pero sacando a bailar as neuronas tamén. Inclusive houbo tempo para referencias á igrexa, mais ben á pertinente desaparición do clero. Sí, por qué non...entendamos que se trata dun desexo pacífico, non de intolerancia.Ollo.
Albert Plá grande.

A camisa de forza

Facía unha bonita tarde para falar só outra vez. Así que namentres me desfacía dos pantalóns e os tiraba no lixo, dirixinme cara o Miño. Gostaba de pasear á beira do río en calzóns, e ollar os velliños ó sol, espiar ás agochadas ás parellas que se apalpaban á sombra dun bidueiro cómprice, pequenos asaltos furtivos á propiedade allea( carteiras, reloxios, cromos, balóns, cadeas de ouro), comparando as facianas da xente que practicaba "jogging", cando todo o mundo semella mais guapo e mellor, e resulta mais difícil distinguir ó inimigo.
En tanto que observaba paralizado a un grupo de espontáneos practicando o "tai- chi" en perfecta armonía, sentía que xa me comezaba a doer a cabeza, e non puiden por menos que berrar:
-¡Kung-Fu!¡Kung- Fu! ¡David Carradine é o mellor, cabróns!
Tampouco semella que o tomaran moi ben, posto que un deles, con insospeitada destreza, atinoume na cabeza coa primeira pedrada. Eu entrei en razón, namentres mollaba na auga do río a miña ferida e liscaba de alí. Continuei camiñando en calzóns e coa cabeza lixeiramente ensanguentada, mais deducín que o sangue xa remitía. De súpeto, no medio do río, e coma esvaecida polo sol da primaveira, crin ver á princesiña que toda a vida agardara. Supuxen que ela viña ó encontro do seu cabaleiro, nunha chalupa procedente dalgunha illa afastada, logo de ser recluída contra a súa vontade nalgún perdido mosteiro. Emocioneime e comecei a berrar, sorrindo coa expresión desencaixada e a mirada perdida:
- ¡Ou, bela dona, son eu, teu "rocamadour"!- ao tempo que cos brazos en alto chimpábame á auga, xusto cando ela pasaba por diante. Mais un remazo na cabeza e o rótulo que puiden ler no lateral da embarcación, "Clube Fluvial de Piragüismo", obrou o desengano, e vin a cara de espanto da miña raíña, que se afastaba de min disfrazada de piragüista.Voltei á beira do río completamente desolado, cantaruxando "Lonely Teardrops", do puto Wilson Pickett. Comecei a camiñar cara a estrada e, ó momento vinme atravesando hortas que me resultaban moi familiares, pois eran as mesmas polas que voltara cara á casa logo de asistir a un casamento había uns anos, en severo estado de irrealidade. Así foi que cheguei ata o recinto feiral de Exposicións e Congresos e, intrigado polo aspecto do garda municipal e polo dalgunha que outra azafata, arranxeime o pelo ensanguentado, escurrín un pouco os calzóns e os carpíns, e entrei. O ambiente era aséptico. Soaba polos altofalantes o Marc Anthony, mais eu esquencera a pistola. Baixei as escaleiras mecánicas e observei que estaban tendo lugar actividades diversas. No primeiro salón había un "Coaching Managers: éxito para triunfadores". Entrei. Unha música algo así coma dance progresivo, enérxico, soaba ó tempo que deceas ou tal vez ducias de homes e mulleres engominados e vestidos de traxe e garabata, dispostos en ringleiras e todos con auriculares e micros incorporados, seguían entusiasmados as ordes do "gurú", ao tempo que botaban e asentían coa cabeza. Achegueime a un deles e preguntei:
- ¿Mólache este rollo?
- Buah, tío! O "gurú" é o mellor, sabe triunfar, el ten a chave, pasouno moi mal, e soubo sufrir.
- ¿E logo?- repuxen intrigado.
- Na súa primeira empresa, botou pola borda un suculento negocio, e os xefes tomárono mal.
- ¿Ai sí?
- Perdeu un testículo a mans dos xefes,- respostoume solemne o tipo- mais aguantou e logo conseguiu seis ascensos seguidos de posto. Agora case é o rei.
- Iso ten mérito, pero debeulle doer. Vaia tío!
- A min cortáronme os dous- afirmou con misterio.
-Supoño que che saíron mal un par de negocios tamén...
- Que va tío, foi nun derbi Santaballés- Roupar, da segunda rexional, eu fun presionar, o lateral púxose inquedo, chutou, e chantouma nos collóns- explicouse o chaval.
Dinlle un guiño de ollo e un "nos vemos" e saín daquel salón con mal corpo. A xente observábame con certas reservas, mais achegueime ó segundo salón. Alí tiñan lugar unhas xornadas tituladas "O actor porno e as disfuncións sexuais: unha ollada comprensiva". Atopábanse reunidos con xesto cabizbaixo, sentados en círculo arredor de corenta homes de idades varias. Namentres me sentaba, un tío de dous metros con aspecto de sueco, pelo rizo, erguíase e falaba polo micrófono dos seus problemas para saír adiante no "oitavo" arte. Como tiña problemas de desapetencia, caérase do circuíto principal das superproduccións e malvivía con papeis secundarios, coma o do tipo que se senta espido e grava todo en vídeo, ó tempo que o actor estrela de turno, comete barbaridades en compaña de dúas actrices convidadas. Logo sentouse e todos lle aplaudiron chorando. Eu derramei algunha bágoa.
Saín desanimado e fun para o último salón da feira. Aquelo fixo que me viñera arriba. Era un congreso- homenaxe sobre Pizo Gómez, o mítico lateral de Osasuna e Atleti entre outros. Atopábanse nunha ponencia chamada " Pizo Gómez: no principio foi a lorcha". Alí estaban varios ex- compañeiros de profesión, todos vestidos de curto, co 3 ou o 2 ás costas e perfectamente equipados: Sánchez Jara, Juan Carlos, Miguel Porlán "Chendo", Secretario, Mikel Lasa, Albert Ferrer, Raúl Bravo e non sei cantos mais, que discutían sobre as influenzas evidentemente warholianas nas "viaxes" que repartía o Pizo en tarefas defensivas. Chendo axustaba a xeonlleira. Todos cantaban: " ¿De qué Panenka viniste, Pizo?". Comezaban a se crecer e puxéronse a facer entradas os uns aos outros, así que escapei de alí.
A megafonía informaba de que un suxeito perigoso entrara no recinto e eu berrei convencido:
- ¡Está aquí!¡É o Pizo! ¡Collede a ese fillo de puta! ¡Que non escape!
Sorprendentemente, comezaron a correr cara min. Houbo unha persecución. Quíxenme entregar, detívenme e ofrecín as mans para ser esposado, mais mudei de idea ó momento. Houbo outra persecución. Pero en chegando á saída, tiven unha visión aterradora, tremendamente familiar; o garda municipal da entrada observábame e eu, exaltado e ido, pregunteille:
- Disculpe, axente, todo ben, nada importante, ¿nunca lle dixeron que se asemella a Juan Pardo, o cantante?
Non lembro nada mais despois dos catro porrazos que me sacudiu na ferida xa aberta da cabeza, que non deixara de sangrar.
Só o regreso en furgoneta cara ó psiquiátrico. Como non había música, imaxinei que soaba "La balsa" de Los Gatos, e en tanto me revolvía na camisa de forza, voltaba a ver as verxas do manicomio abrirse e logo pecharse. Fitándoas xa dende a miña celda, susurrei:
- ¡Fóodase! Os presos sodes vós. Agora xa estou en liberdade.

Visions of Froyland (Johanna)

Dubido que San Froilán coñecese os tenreiros de sete patas, os coches de choque (de maiores e de pequenos) onde se comezan a namorar os nenos e as nenas, e dubido que soubese algo das casetas do pulpo, mesmo dubido que fose un santo(when the saints go marchin´in na voz de Doctor John), mais o que queda claro ó fin é que o San Froilán é a nosa festa grande, o ambiente festivo no que se acumulan centos de visións mais ou menos belas ou esperpénticas. Baixo a luz deslumbrante que irradia o feiral, e no intre en que a retina se acomoda e o cerebro se activa, aínda non contaxiado polos principios activos do pulpo, os cachelos, a carne ó caldeiro ou calquera outra ristra de sustancias subversivas, que sin dúbida tamén participan desta gran festa, pode un distinguir variadas instantáneas de cruenta realidade. Alí, agochados baixo os plásticos que os resgardan do frío, os africanos e africanas chegados supoño que de lonxe tratan de vender as súas mercadorías e no lateral dalgún destes postos, unha figura negra, grande, cociña un arroz a duras penas nun cazo ridículo. As familias felices, axenas a tales complicacións, rifan uns euros por aquela ou estoutra figura, os euros que non escatimamos en calquera camisa ou pantalón. As olleiras do home dos camelos, non me refiro ó capo, senón ó home tipicamente castelán de verba fácil que ameniza os sorteos dos xamóns, anuncian rutinas de horarios escravos, e a voz ronca, o tabaco en grandes doses, viaxa no aire ata difuminarse no arrecendo dos churrascos, dos polos asados, hamburguesas...que provocan a suor de executivos, feirantes, borrachíns ou simples despistados que se deixan levar pola marabunta rúa abaixo, perdidos nas luces de cores e nos gritos histéricos dos meniños que descobren o vértigo pracenteiro nas primeiras fichas do tren dos horrores. Anos despois, estes mesmos meniños descobren outros vértigos menos agradables ás agochadas, fuxindo da realidade en calqueira banco do parque namentres contemplan drogados a preciosidade da noria que xira e xira. Gosto, como seguro que gostan moitos outros, de abandoarme a contemplación da xente de tódolos paos que esgotan as rúas da festa, co andar distraído ou de misión urxente, aqueles dous que xa nos ósos están, que viaxan agarrados ó gabán cos ollos entornados, febriles; sempre hai unha chamada por facer.

Na praza de Ramón Ferreiro ou na de Santa María fican os que moito gostan da música, os nostálxicos ou os rockeiros, os folklóricos, a música. É un espazo polo xeral, de mais calma, ou calma excitación, por unha linguaxe compartida ó unísono dos churreiros, suando no aceite fervendo. A clásica "máquina do ostiazo", isto é, a de boxeador, na que hai que deixar aquela bola de boxeo colgada enriba para lograr a máxima puntuación, que segue enfeitizando as pandillas de bébedos, que visten as mellores galas en vaqueiros horripilantes e pendentes dourados, con peiteados psicodélicos. O vello, roxo e mantido, que sae cego perdido da caseta da Aurora na compaña de dúas putas e ó lado a familia ó completo de pulpada, que cumpre co ritual e cecais mañán saiamos en El Regreso, 100.000 ¿lectores?. Gosta o noivo de encher de peluches á súa namorada e de lanzar con forza as tres bolas para derrubar aquelas latas; para os mais arrisgados, a escopeta de balíns, e inclusive algunha persecución á pura carreira por algún axuste de contas, ó tempo que por aquela esquina, sen saber por qué unha muller mínimamente vestida baixa a rúa entre a xente chorando co rímel esvarando polas meixelas. A festa, en definitiva, unha festa que non entende de vivos ou mortos, de ausencias e incorporacións, a celebración que fai menores os problemas ou os estoupa.
Saín da casa ó feiral con vinte anos e cando cheguei, de noitiña, e me vin no espello, xa tiña setenta e dous. Tomaremos outras dúas de pulpo, non sí?

PD: "La mesa que baile se lleva la chica, sa, sa, sa-sa-sa, cántese ritmo salsa tropical"

Ardendo(Burning) e Cunqueiro

A célebre e cecais denostada banda de rock Burning, ofreceu na noite do venres un magnífico concerto de arredor de dúas horas, no que deixaron claro que os anos pasan, pero a actitude e o espírito seguen sendo os mesmos dos seus mellores anos. Abriron o concerto con Jim Dinamita e logo foron atacando temas mais e menos coñecidos do seu repertorio, con batería e baixo poñendo a cimentación e unha excelente guitarra eléctrica, todo elo rematado co piano e coa voz de Johny Cifuentes, un supervivinte do rock, que con 55 anos demostrou ser un auténtico indomable e posuir unha das voces do rock en castelán mais xenuínas e auténticas. Abandoou o piano de cando en vez para xogar co público baixo as súas inconfundibles gafas de sol, adornou algunha que outra canción con historias contadas con moito humor e brindou co champán da botella que levaba entre as pernas coreado pola multitude. Con Pepe Risi morto, sucesivos membros da banda tamén finados e inclusive un batería no cárcere, Johny Cifuentes representa unha especie en extinción, un rockeiro na senda dos Stones, en canto a actitude, a sonido rockeiro pero tamén a armonía e a unhas letras intelixentes, autoparódicas e unha voz que nos remite a ilustres seguidores da mesma. Leiva, o de Pereza, non pode negar que toma algo da voz deste "animal" de rock, ou Quique González, na parte mais calma do repertorio Burning. Houbo lugar para un guiño sentimental na parte final do concerto. Subiu a cantar "Mueve tus caderas" un lucense duns sesenta anos, de pelo canoso, longo e con coleta. Con gafas. Eu só o coñecía deste verán, en San Cibrao, e falou con Alba e conmigo nalgunha ocasión, si ben hai que dicir que a fama que posúe é de tolo. O caso é que resulta que era íntimo amigo dun lucense xa finado que foi batería en Burning, lucense por outra parte que abriu o Penta en Madrid, o histórico pub da movida madrileña. Foi un momento emocionante, que deixa constancia da xenerosidade dos Burning e que foi rematado cunha frase que puxo os pelos de punta a moitos dos presentes, cando o lucense en cuestión que subira ó esceario dixo:"Llevaba 34 años esperando este momento...y aunque los años pasaron, vivimos mil aventuras con los Burning y seguirá siendo así, disfrutando de su amistad, del rock&roll...hasta morir!" Foi de beleza poética ver polas pantallas xigantes unha grande cantidade de nenos e nenas, absortos, contemplando sorprendidos ou divertidos como Johny Cifuentes cantaba, namentres acariñaba o piano:"...chupa de cuero, gafas de rock, guau...ahhh, me siento mejor, esto es un atraco nena, ya no ocurrirá jamás..." O concerto rematou e logo actuaron Ilegales, actuación que merecería unha reflexión aparte pois o que aquí escribe sospeita que o líder desta banda posúe ideais un pouco perigosos e ata fascistas e como queira que non desexo manchar o bo recordo do concerto do venres, deixarémolo aquí.

Por outra banda, puiden completar a lectura do libro que foi presentado a semana pasada, escrito por Darío Xohán Cabana, titulado "Cunqueiro e Don Hamlet en Lugo, San Froilán 1959", estudio sobre a posta en escea da obra teatral de Álvaro Cunqueiro, a visión cunqueirana do Hamlet de Shakespeare, e da historia da súa representación no Pavillón de festas en Lugo, o domingo 11 de Outubro de 1959, no que agora son uns enormes garaxes, ó lado da Praza de Comandante Manso, incrible. Foi alí onde en pleno réxime, se representou unha obra teatral en galego, con tódalas dificultades que conlevaba e que dalgún modo é un fito histórico da cultura galega, pois o teatro en galego deixaba as zocas na casa e accedía ó mais culto da linguaxe, dando pulo así a unha lingua esmagada pola ditadura e mais a ignorancia. O libro comprende un delicioso recorrido pola traxectoria de Cunqueiro, regresado de Madrid dende había varios anos, o proceso de xestación desta obra, con múltiples documentos en forma de artigos, noticias e entrevistas da época, correspondencia privada do propio Cunqueiro, Fole, e varios importantes membros das letras galegas da época. E xa que logo, disfrutei enormemente da obra escrita polo Darío, que dase a circunstancia de que é primo segundo meu, pois aproveito a ocasión para recomendar a súa lectura, tratando de esquencer un polémico escrito meu que recolle un suceso acontecido con él o pasado San Froilán na Librería Trama, escrito por outra parte que cecais non foi moi oportunamente enviado por min ó Quico Cadaval, asi como tampouco foi moi afortunadamente explicado por él no seu programa da radio galega, A Boca da Noite.

En fin, nos primeiros días de San Froilán, ademais do pulpo, degustamos tamén Burning e o citado libro de Cunqueiro e Hamlet en Lugo e, tamén, como non, o Síndrome Munchausen, ese breve tratado sobre a naturaleza masculina que escribiu con mestría o Rubén Ceide.

PD: Johny Cifuentes atopábase ás cinco da mañán no Diablo, ese local rockeiro da noite lucense e preguntaba como se podía chegar ata o Jorge I. Ó día seguinte tocaban en Francia.

Canción recomendada: calquera do álbum Dulces 16, de Burning.